Οι περισσότεροι ειδικοί αθλητικής απόδοσης θα συμφωνήσουν ότι το πνευματικό κομμάτι είναι το πιο σημαντικό στην ανάπτυξη και στην σταθερότητα της αθλητικής απόδοσης. Παράλληλα, το τένις είναι ένα από τα πιο δύσκολα  αθλήματα στον συγκεκριμένο τομέα.

Αυτό συμβαίνει διότι η ατομική φύση του, η δυσκολία στην εκμάθηση της τεχνικής, η πολυπλοκότητα της τακτικής και η σωματική καταπόνηση που προκαλεί, δημιουργούν συνεχόμενες και επίπονες ψυχολογικές προκλήσεις κατά την διάρκεια της προπόνησης και των αγώνων.

Ιδιαίτερα στους αγώνες ο αθλητής βρίσκεται συνεχώς συναισθηματικά εκτεθειμένος και η «Ψυχή» του καθορίζει την αποτελεσματικότητα του στα κρίσιμα σημεία.

«Tennis is a mental game. Everyone is fit, everyone hits good forehands and backhands. At the end of the day you battle yourself the most»

Novak Djokovic

Μια επιπρόσθετη δυσκολία είναι ότι ιδιαίτερα στο υψηλότερο επίπεδο ο αδυσώπητος ανταγωνισμός που υπάρχει κάνει το τένις ίσως το δυσκολότερο άθλημα να γίνει κάποιος επαγγελματίας. Πόσες θέσεις από αυτό το «κλειστό club» των 200-250 που βγάζουν κέρδος, αδειάζουν κάθε χρόνο λόγω είτε πεσμένης απόδοσης, είτε τραυματισμών, είτε αποσύρσεων από το σπορ;

Σίγουρα η απάντηση είναι λίγες θέσεις για εκατοντάδες χιλιάδες υποψηφίους από όλο τον κόσμο. Θα πηγαίνατε ποτέ σε μια συνέντευξη για μια πολύ απαιτητική δουλειά αν ξέρατε ότι οι πιθανότητες να πάρετε την δουλειά θα ήταν 10-15 στις 100.000; Αυτοί που αριστεύουν είναι πρωτίστως δυνατοί πνευματικά και μετά νοητικά και σωματικά.

«Tennis has a lot to do with your character and your poise, the way you keep your nerves under pressure. Its something that’s not about the forehand, the backhand or the serve».

«Boris Becker»

Ακόμα όμως και στους άριστους/επαγγελματίες το τένις αποτελεί ένα κομμάτι της συνολικής ύπαρξης τους ως κοινωνικά όντα. Εκτός του ρόλου τους ως αθλητές κατέχουν και ποικίλους άλλους ρόλους όπως αυτόν του πατέρα, του μαθητή, του γιου, του συζύγου, του φίλου, του επιχειρηματία κ.α.. Το μεγαλύτερο ποσοστό διακεκριμένων αθλητών κατέχει σε υψηλό επίπεδο ένα ευρύτερο φάσμα ικανοτήτων ζωής που τους κάνει εκτός από πετυχημένους αθλητές και πετυχημένες προσωπικότητες εκτός γηπέδων.

Επαγγελματική επιτυχία δεν πραγματοποιούν οι αθλητές με γνώμονα την «αθλητική» τους ιδιότητα, αλλά κατά βάση με την άρτια «ανθρώπινη» τους υπόσταση.

Ικανότητες Ζωής (Life Skills)

«Tennis uses the language of Life. Advantage, service, fault, break, Love. The basic elements of tennis are those of everyday Existence, because every match is a life miniature».

Andre Agassi

Οι Ικανότητες Ζωής είναι δεξιότητες προσαρμογής της ανθρώπινης συμπεριφοράς στην παραγωγική διαχείριση καθημερινών προκλήσεων.

Οι συγκεκριμένες ικανότητες δεν διδάσκονται μόνο άμεσα, αλλά πολύ συχνά μαθαίνονται έμμεσα, μέσω της εξάσκησης και της εμπειρίας.

Ο όρος «Ικανότητες Ζωής» αναφέρεται σε εκείνες τις ικανότητες που μας βοηθούν να:

•    ζήσουμε μια ποιοτικότερη ζωή με βαθύτερο νόημα και σκοπό
•    χτίσουμε αυθεντικότερες και ουσιαστικότερες σχέσεις
•    είμαστε πιο ενεργητικοί ώστε να επιτύχουμε τα όνειρα μας, τις φιλοδοξίες μας και το μέγιστο των δυνατοτήτων μας
•    κατανοήσουμε καλύτερα τις λειτουργίες του Κόσμου και των συστημάτων του προς όφελος δικό μας και των γύρω μας.

Οι ικανότητες ζωής είναι «μεταφερόμενες» μιας και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ένα ευρύ φάσμα της ζωής του κάθε ατόμου, από το σχολείο, τις διαπροσωπικές σχέσεις, την δουλεία μέχρι τον αθλητισμό, την μουσική και τον ίδιο τον εαυτό. Για παράδειγμα, κάποιος νεαρός αθλητής που μαθαίνει πώς να διατηρεί την συγκέντρωση του σε να break point ενός αγώνα μπορεί να χρησιμοποιήσει την ίδια ικανότητα σε ένα διαγώνισμα στο σχολείο.

Κάποιο παιδί που μαθαίνει να είναι τυπικό στις ώρες των προπονήσεων του, είναι ικανό να διατηρεί αυτήν την υπευθυνότητα και σε συναντήσεις με τους φίλους του.

Πού Εμφανίζονται  
Έχετε παρατηρήσει πόσο ανομοιόμορφα ανεπτυγμένοι σαν άνθρωποι είμαστε; Λόγου χάρη, κάποιοι είναι πολύ ανεπτυγμένοι στην λογική σκέψη, αλλά λιγότερο στην αίσθηση των συναισθημάτων. Κάποιοι άλλοι έχουν υψηλή αντίληψη (είναι «έξυπνοι»), αλλά χαμηλή ηθική (είναι μικροπρεπείς και αδίστακτοι).

Κάποιοι αριστεύουν στις τέχνες και κάποιοι στα μαθηματικά και τις επιστήμες. Στο τένις κάποιοι αθλητές είναι χαλαροί και αέρινοι, ενώ άλλοι σωματικά πιο δυνατοί και πιο σφικτοί. Μερικοί έχουν συναισθηματικό «ταπεραμέντο» και άλλοι είναι πιο ψύχραιμοι.

Στο βιβλίο του «Frames of Mind: The theory of multiple intelligences» (1983), ο καθηγητής της Αναπτυξιακής Ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Harvard, Howard Gardner, ήταν ο πρώτος που διατύπωσε την θεωρία των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης.

Ο Gardner αναφέρει ότι στην ανθρώπινη Ύπαρξη υπάρχει μια ευρεία ποικιλία ανεξαρτήτων τύπων νοημοσύνης όπως η γνωστική νοημοσύνη, η συναισθηματική, η κιναισθητική, η ηθική κ.α., στις οποίες κάθε άνθρωπος ξεχωριστά αναπτύσσεται και που ορίζουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ζωής του.

Το μεγαλύτερο ποσοστό αριστεύει (είναι «ταλαντούχο») σε μία ή δύο, ενώ τα καταφέρνει μέτρια ή άσχημα σε άλλες. Οι τύποι νοημοσύνης είναι αναπτυξιακοί χώροι στους οποίους ο καθένας έχει καθημερινή πρόσβαση και μπορεί ενεργά να συγκεντρώσει την προσοχή του με σκοπό να βελτιωθεί στον τομέα που θέλει.

Το σημαντικό είναι να μπορούμε να αποκτήσουμε επίγνωση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων μας για να βελτιώσουμε το επίπεδο της δικής μας ζωής, αλλά και αυτής των γύρω μας.

Μετά τον Gardner πολλοί αναπτυξιακοί ψυχολόγοι και φιλόσοφοι ανέπτυξαν τα δικά τους μοντέλα πολλαπλών τύπων νοημοσύνης.

Οι σημαντικότερες από αυτές που ορίζουν τους τομείς ανάπτυξης του «Μυαλού» ενός αθλητή είναι οι εξής:

•    Γνωστική: «Η Επίγνωση του τι Υπάρχει»
Είναι η ικανότητα να επεξεργαζόμαστε και να αφομοιώνουμε πληροφορίες διευρύνοντας τους ορίζοντες μας – Η αντίληψη μας. Είναι η βασικότερη νοημοσύνη διότι δίνει την δυνατότητα στις υπόλοιπες να βασιστούν και να ανθίσουν.

•    Συναισθηματική: «Το Φάσμα των Συναισθημάτων»
Η ικανότητα μας να αναγνωρίζουμε, να ταυτοποιούμε, να διαχειριζόμαστε και να αλληλεπιδρούμε με τον προσωπικό και διαπροσωπικό μας συναισθηματικό χώρο.

•    Διαπροσωπική: «Κοινωνικοί Συσχετισμοί»
Η Ικανότητα μας να επικοινωνούμε και να αλληλεπιδρούμε με άλλους ανθρώπους.

•    Πνευματική: «Η Βαθύτερη μας Ύπαρξη»
Η Ικανότητα μας να εξερευνούμε και να βρίσκουμε απαντήσεις στις βαθύτερες Υπαρξιακές μας ανησυχίες. «Ποιος Είμαι?», «Ποιος είναι ο Σκοπός της ζωής μου?», «Που πάω από εδώ και πέρα?».

•    Ηθική: «Το Σωστό και το Λάθος»
Η Ικανότητα μας να παίρνουμε ηθικές αποφάσεις βασισμένες στις ηθικές κρίσεις και στην φροντίδα για τον εαυτό μας και τους γύρω μας.

•    Σωματική: «Η Σύνδεση Σώματος και Πνεύματος»
Η επίγνωση των ενεργειακών σωματικών αισθήσεων σε κάθε κατάσταση συνειδητότητας μας.

•    Κιναισθητική
Η επίγνωση της δύναμης, της ταχύτητας, της τοποθεσίας και της κίνησης όλων των μελών του σώματος μας στον χώρο και στον χρόνο.

Οι Σημαντικότερες Ικανότητες Ζωής

•    Ενσυνειδητότητα (Mindfulness)
Η επίγνωση του «Τώρα». Η θέληση του να ζήσουμε με ανοιχτό μυαλό, φιλική προσέγγιση και ειλικρινή περιέργεια την κάθε στιγμή. Περιλαμβάνει την σκόπιμη διεύρυνση της προσοχής μας ώστε να ενσωματώνουμε στην πραγματικότητα μας τόσο την εσωτερική εμπειρία 1ου προσώπου (σκέψεις, συναισθήματα, αισθήσεις), όσο και όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Είναι ίσως η σημαντικότερη ικανότητα ζωής διότι δρα και βελτιώνει όλους τους τύπους νοημοσύνης.

•    Αποδοχή και Αποφασιστικότητα
Η ικανότητα μας να αποδεχόμαστε και να διαχειριζόμαστε με ηρεμία δύσκολες και επώδυνες καταστάσεις και εν συνεχεία να δείχνουμε αποφασιστικότητα για να τις αλλάζουμε. «Η έλλειψη αποδοχής της κατάστασης μας είναι η βάση όλων των ανθρώπινων βασάνων». Osho

•    Υπευθυνότητα
Η ανθρώπινη ιδιότητα να αναλαμβάνουμε την ευθύνη των πράξεων μας, αλλά και των καταστάσεων που μας συμβαίνουν και να επιλέγουμε να ενεργήσουμε ανάλογα. Στα Αγγλικά η υπευθυνότητα μεταφράζεται ως responsibility (response-ability), η ικανότητα μας δηλαδή να αποκρινόμαστε σε διάφορες καταστάσεις. Μιας και όλοι οι άνθρωποι είμαστε αυτόνομοι, ο τρόπος που αντιδρούμε δεν πρέπει να καθορίζεται από εξωτερικές περιστάσεις ή ένστικτα, αλλά από ενσυνείδητη επιλογή.

Όσο πιο πολύ συνειδητότητα έχουμε της αυτονομίας μας, τόσο πιο ανιδιοτελής θα είναι και η υπευθυνότητα μας και τόσο πιο επιτυχημένοι θα είμαστε ως άνθρωποι.

•    Ομαδικό Πνεύμα
Η ικανότητα μας να είμαστε σημαντικά και παραγωγικά μέλη μια ομάδας, και η κατανόηση ότι όσο πιο πολύ βοηθάμε να βελτιωθεί το κάθε μέλος της ομάδας, τόσο βελτιωνόμαστε και εμείς μαζί του. Στο ομαδικό πνεύμα συμπεριλαμβάνονται ικανότητες όπως η επικοινωνία, η αξιοπιστία, ο ενθουσιασμός, να δέχομαι και να δίνω ανατροφοδότηση και ο σεβασμός για τον άλλον.

•    Πειθαρχία
Οι κανόνες λειτουργίας και το πλαίσιο εργασίας πάνω στα οποία ανθίζει το ταλέντο. Για να βρει κάποιος την πειθαρχία σημαίνει να μπει σε μια συνεχή ρουτίνα προπόνησης, η οποία πρέπει να εφαρμόζεται με μέγιστη ποιότητα και χωρίς αμφιβολίες ακόμα και όταν δεν υπάρχει η θέληση. Η πειθαρχία είναι ο σκελετός που βασιζόμαστε για να πετύχουμε.

•    Αυτοεκτίμηση – Αυτοπεποίθηση
Αυτοεκτίμηση είναι η γενικότερη γνωστική και συναισθηματική αξιολόγηση της αξίας του εαυτού μας. Είναι ο τρόπος που σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε για τον εαυτό μας και ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε σε αυτόν. Αντανακλά και καθορίζει την σχέση μας με τον εαυτό μας, τους άλλους και τον Κόσμο γύρω μας.

Αυτοπεποίθηση είναι η εμπιστοσύνη που δείχνουμε στον εαυτό μας και πιο συγκεκριμένα στις ικανότητες μας να πετύχουμε σε κάτι που έχουμε θέσει ως στόχο.

Επίλογος

Πίσω από κάθε αθλητή κρύβεται ένας «Άνθρωπος». Συνεπώς, αναπτύσσοντας τις ανθρώπινες ικανότητες, παράλληλα με τις αθλητικές, εκτός του ότι μεγιστοποιείται η αθλητική απόδοση, παράγεται και ένα υγιές άτομο για τον εαυτό του και την κοινωνία. Με τις πιθανότητες κάποιος νεαρός αθλητής να γίνει επαγγελματίας (δηλαδή να βγάζει ένα ικανοποιητικό εισόδημα για να συντηρηθεί) να είναι λίγες, είναι απαραίτητο εμείς οι προπονητές να χρησιμοποιούμε το άθλημα σαν ένα όχημα που θα βελτιώνει το παιδί όχι μόνο αθλητικά, αλλά και συνολικά σε όλες τις πτυχές της ζωής του.

Δημιουργώντας ένα προπονητικό περιβάλλον που ενσωματώνει καθημερινά την διδασκαλία και την πρακτική εφαρμογή των προαναφερόμενων ικανοτήτων ζωής, καταφέρνουμε να δώσουμε στο παιδί ένα ανεκτίμητο εργαλείο: την γνώση για τους τρόπους με τους οποίους μαθαίνει και βελτιώνεται.

Συνεπώς, επιταχύνεται ο ρυθμός αφομοίωσης και εφαρμογής νέων πληροφοριών, με αποτέλεσμα την πνευματική του απελευθέρωση (κάτι που πρέπει να είναι ο βαθύτερος στόχος κάθε προπονητή-δασκάλου).

Με αυτόν τον τρόπο αν δεν καταφέρει να διακριθεί στο επαγγελματικό τένις θα έχει στην εργαλειοθήκη του τα πιο πολύτιμα εργαλεία για να αριστεύσει σε οποιοδήποτε άλλο τομέα της ζωής του.

Η μεγαλύτερη επιτυχία ενός προπονητή-δασκάλου είναι όταν ο μαθητής του έχει αποκτήσει όλες τις απαραίτητες γνώσεις και πλέον δεν τον χρειάζεται.

Σας ευχαριστώ για την ανάγνωση.

Αλέξανδρος Τσακίρης MSc, PhD.

Ο Αλέξανδρος είναι κάτοχος πτυχίου Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού από το Κολλέγιο Αθλητικών Επιστημών με ειδικότητα στην προπονητική του τένις. Το 2004 συνέχισε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο του Exeter (Ηνωμένο Βασίλειο) όπου ένα χρόνο μετά ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του πάνω στις Επιστήμες της Άθλησης και της Υγείας. Τέσσερα χρόνια μετά ολοκλήρωσε το Διδακτορικό του πάνω στην Εργοφυσιολογία και την Βιοκινητική.

Ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της ανάπτυξης του ήταν η συνεχής μελέτη της φιλοσοφίας και της ψυχολογίας. Το 2012 αποφάσισε να εξειδικευτεί στην Επιχειρησιακή Προπονητική – Προπόνηση Ζωής (Life/Executive Coaching) από το Ινστιτούτο Integral Coaching Canada. Από τότε έχει ολοκληρώσει πάνω από 200 ώρες προσωπικού Life Coaching σε αθλητές τένις, αλλά και σε γονείς αθλητών που θέλουν να βελτιώσουν τις ικανότητες τους στο να υποστηρίζουν παραγωγικότερα το ταξίδι των παιδιών τους στον πρωταθλητισμό.

Ο Αλέξανδρος έχει εργαστεί ως προπονητής τένις για τρία χρόνια στην Ελλάδα (δύο στον Α.Κ.Α.Μαραθώνα και ένα στον Ο.Α.Αργυρούπολης) και οχτώ χρόνια στο Ηνωμένο Βασίλειο (τέσσερα στο σύλλογο τένις του Πανεπιστημίου του Exeter και άλλα 4 στον σύλλογο τένις του Shrewsbury) όπου πήρε και το δίπλωμα προπονητικής τένις της Βρετανικής ομοσπονδίας (LTA) επιπέδου 3 και συμμετείχε στο πρόγραμμα εκπαίδευσης προπονητών της LTA Midlands. Από το 2015 εργάζεται ως τεχνικός διευθυντής στον Α.Κ.Α.Μαραθώνα.

integral_tennis_420.jpg

 

Video highlights
Previous articleΧριστούγεννα στην ΜΤΑ – VIDEO
Next articleΠετυχημένο το «Wimbledon»