Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου της ειδικής στήλης του Tennis24, “Mental Toughness” που αναφερόταν στη Ψυχική αντοχή, ο ειδικός συνεργάτης του Tennis24, Δρ. Συμεών Σιωμόπουλος, αναλύει τα κίνητρα του αθλητή και πως αυτά θα τον βοηθήσουν στην πράξη να βελτιώσει το παιχνίδι του και να επιτύχει τους στόχους του.

Το σύστημα κινήτρων παρέχει την κινητήρια δύναμη που δίνει σκοπό και κατεύθυνση στην ανθρώπινη συμπεριφορά για την επίτευξη στόχων ή την ικανοποίηση αναγκών. Τα κίνητρα λειτουργούν σε συνειδητό ή ασυνείδητο επίπεδο και συχνά χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες: α) τα φυσιολογικά, πρωτογενή ή οργανικά όπως: πείνα, δίψα, ανάγκη για ύπνο, β) τα προσωπικά, κοινωνικά ή δευτερογενή που σχετίζονται με ανταγωνισμό, ατομικά ενδιαφέροντα και στόχους.

Στους αθλητές του τένις που επιδιώκουν υψηλές επιδόσεις, μας ενδιαφέρουν τα κίνητρα της δεύτερης κατηγορίας που πρέπει να είναι ξεκάθαρα ισχυρά και χωρίς αντιφάσεις. Τέτοια κίνητρα αποτελούν προϋπόθεση για την επιμονή, εντατική και συστηματική προπόνηση και την επακόλουθη ψυχική αντοχή στις προκλήσεις του αθλήματος που χαρακτηρίζουν τους αθλητές υψηλών επιδόσεων.

Παράδειγμα συγκεχυμένων κινήτρων είναι το παιδί, που επιλέγει να ασχοληθεί συστηματικά με το τένις για να ικανοποιήσει ανεκπλήρωτη επιθυμία του πατέρα ή της μητέρας του και συναρτά τη σχέση του με το άθλημα με την πορεία και τις διακυμάνσεις της σχέσης του με τον συγκεκριμένο γονιό.

Σε μια τέτοια περίπτωση, οι δοκιμασίες της εφηβείας σε συνδυασμό με τις αυξημένες προπονητικές απαιτήσεις και τις ανακατατάξεις στη σχέση με τους γονείς, μπορεί να οδηγήσουν τον έφηβο αθλητή/αθλήτρια σε ασυνέπεια στις προπονητικές υποχρεώσεις, μεγάλες διακυμάνσεις στις επιδόσεις και σε σκέψεις για διακοπή του αθλήματος, ακόμη και σε αθλητές που έχουν πολύ καλές προοπτικές εξέλιξης.
Η παρέμβαση του αθλητικού ψυχολόγου, στην προκειμένη περίπτωση, θα ήταν σωτήρια για όλους τους εμπλεκόμενους: τον αθλητή, τον προπονητή και τους γονείς του που συχνά βρίσκονται σε σύγχυση και αντιδικίες.

Το τένις είναι ένα άθλημα στο οποίο για να διακριθεί κανείς θα πρέπει να είναι αφοσιωμένος και να καταβάλει υψηλή προσπάθεια για πολλά χρόνια. Αυτό που έχει αποδειχτεί ότι βοηθάει τον αθλητή να διατηρεί ισχυρά κίνητρα είναι ο σωστός καθορισμός στόχων.

Ο Ναδάλ όταν τον ρώτησαν ποιος ήταν ο στόχος του για το 2013 ανέφερε ότι είναι να γίνει καλύτερος παίκτης: «Τα κίνητρα μου ήταν πάντα τα ίδια να βελτιώνομαι και να γίνομαι καλύτερος παίκτης. Γιατί το να χάνεις ή να κερδίζεις δεν εξαρτάται πάντα από εσένα και από το να είσαι καλύτερος ή χειρότερος, αλλά από πολλούς παράγοντες, οπότε προσπαθώ να βελτιώνομαι κάθε μέρα».

O Patrick Rafter αναφέρει ότι καθώς μεγάλωνε είχε κολλημένη στο γραφείο, που διάβαζε ως μαθητής, μια σελίδα που έγραφε τον επόμενο του στόχο στο τένις (έγραφε διαδοχικά «1η 1000άδα στον κόσμο», «1η 500άδα», «1η 200άδα», «1η 100άδα», «1η 50άδα», «1η δεκάδα» και τελικά Νο1 στον κόσμο»). Ο Rafter λοιπόν έβαζε διαδοχικά υψηλότερους στόχους που τον κινητοποιούσαν να προσπαθεί περισσότερο μέχρι που κατάφερε να φτάσει στο Νο1 του κόσμου.

Αντίστοιχα, ο Djokovic ονειρευόταν ότι μια μέρα θα καταφέρει να διακριθεί στο τέννις και περιγράφει: «Θυμάμαι ως παιδί ότι έφτιαχνα μικρά τρόπαια από διάφορα υλικά και πήγαινα μπροστά στον καθρέπτη και έλεγα: «O Nole είναι ο πρωταθλητής»».

Ο κάθε αθλητής αντιλαμβάνεται του στόχους με το δικό του τρόπο, οπότε είναι σημαντικό να εξετάσουμε τι ακριβώς είναι οι στόχοι και ποια είναι τα κοινά τους χαρακτηριστικά.

Στόχος είναι η επίτευξη ενός συγκεκριμένου επιπέδου απόδοσης σε μια δραστηριότητα σε καθορισμένο χρόνο.

Για να θέσουμε σωστούς στόχους πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τις παρακάτω αρχές που η αγγλική λέξη SMART (έξυπνος) μας βοηθάει να θυμόμαστε:

1.      Συγκεκριμένοι                                                              Specific
2.      Μετρήσιμοι                                                                   Measurable
3.      Μεταφράζονται σε πράξεις                                         Αction-oriented
4.      Ρεαλιστικοί                                                                   Realistic
5.      Με χρονοδιάγραμμα                                                    Time oriented

Παραδείγματα των επιμέρους αρχών των στόχων είναι:

1.      Συγκεκριμένος. «θέλω να βελτιώσω την σταθερότητα στο backhand μου» και όχι γενικά «θέλω να βελτιώσω το backhand μου»
2.      Μετρήσιμος. «θέλω να βελτιώσω την σταθερότητα στο backhand μου και από 8 συνεχόμενες μπάλες μέσα, να βάζω 12»
3.      Μεταφράζεται σε πράξεις. «θα προπονώ το backhand μου για 10’ μετά το τέλος της προπόνησης μου 3 φορές την εβδομάδα»
4.      Ρεαλιστικός. «θέλω να βελτιώσω την σταθερότητα στο backhand μου και από 8 συνεχόμενες μπάλες μέσα, να βάζω 12» και όχι 20 (μη ρεαλιστικό)
5.      Με χρονοδιάγραμμα. «θέλω να βελτιώσω την σταθερότητα στο backhand μου και από 8 συνεχόμενες μπάλες μέσα, να βάζω 12 συνεχόμενες, σε 2 εβδομάδες»

Έτσι λοιπόν ένας σωστός και ολοκληρωμένος στόχος που λαμβάνει υπόψη όλες τις αρχές θα διατυπωνόταν ως εξής: «Θέλω να βελτιώσω την σταθερότητα στο backhand μου και από 8 συνεχείς μπάλες μέσα, να βάζω 12, σε 2 εβδομάδες. Προκειμένου να το επιτύχω αυτό θα μένω 10’ παραπάνω μετά το τέλος κάθε προπόνησης και θα κάνω εξάσκηση στο backhand μου»

Οι στόχοι πρέπει να επαναξιολογούνται συνεχώς, ώστε να μπορούμε πάντα να επιδιώκουμε υψηλούς, αλλά ρεαλιστικούς στόχους και να εξετάζουμε αν επιτύχαμε τον στόχο μας μέσα στο χρονικό διάστημα που θέσαμε. Επίσης αν είχαμε βάλει μη ρεαλιστικούς στόχους, να τους επαναπροσδιορίσουμε, γιατί σε αντίθετη περίπτωση η μη επίτευξη των στόχων δημιουργεί συναισθήματα αποτυχίας και εξασθένηση των κινήτρων.

Στο επόμενο άρθρο θα αναφερθούμε στο πως οι γονείς των νεαρών αθλητών μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους στην αναζήτηση των σωστών κινήτρων και πως θα τα στηρίξουν στην δύσκολή τους προσπάθεια να διακριθούν.

Ερώτηση αναγνώστη: Ο υιός μου είναι ένας ταλαντούχος αθλητής, αλλά οι στόχοι που βάζει είναι πάντα πολύ υψηλοί με αποτέλεσμα να μην τους επιτυγχάνει, να απογοητεύεται και να μην έχει διάθεση να συνεχίσει το τένις”

Ένα χαρακτηριστικό της προπόνησης του τένις είναι ότι ο αθλητής προσπαθεί μέσα από αμέτρητες επαναλήψεις να βελτιώνει τα χτυπήματα του και πάντα η σκέψη του είναι πως θα γίνει καλύτερος. Πολλές φορές βέβαια στην διαδικασία αυτή ξεχνάει πόσο καλός είναι. Έχει αποδειχτεί ότι η Νο1 αιτία του «καψίματος» (burnout) των αθλητών δεν ήταν οι πολλές ώρες προπόνησης, αλλά η τελειομανία των αθλητών (ότι θέλουν να αποδίδουν πάντα τέλεια). Κατά συνέπεια ο νεαρός αθλητής θα πρέπει να βοηθηθεί από τον προπονητή του ή έναν αθλητικό ψυχολόγο να θέσει πιο ρεαλιστικούς στόχους και να καταλάβει ότι κανένας δεν είναι τέλειος.

Συμεών Σιωμόπουλος – symeons@gmail.com

Σύντομο βιογραφικό
siomopoulos_600.jpgΟ Δρ Συμεών Σιωμόπουλος είναι καθηγητής φυσικής αγωγής (Τ.Ε.Φ.Α.Α. Αθήνας), Σύμβουλος Αθλητικής Ψυχολογίας [διδακτορικό στο τμήμα Ψυχολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Masters (M.Sc) στην Αθλητική Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο Miami, OHIO, U.S.A.].

Έχει κάνει παρουσιάσεις σε εθνικά και διεθνή συνέδρια. Έχει το επαγγελματικό δίπλωμα της Αμερικανικής Ένωσης Προπονητών Τένις (PTR, Chicago, 2001). Έχει συνεργαστεί ως Σύμβουλος Αθλητικής Ψυχολογίας με αθλητές πολλών αθλημάτων (ποδοσφαίρου, τένις, καλαθοσφαίρισης, βόλεϊ, ιστιοσανίδας, καράτε, γκολφ, ενόργανης γυμναστικής) και κυρίως με αθλητές του τένις.

Υπήρξε σύμβουλος αθλητικής ψυχολογίας της Ομοσπονδίας Αντισφαίρισης (2007) και έχει συνεργαστεί με τους μεγαλύτερους ομίλους τένις στην Αττική (Αθηνών, Ψυχικού, Φιλοθέης, Ηλιούπολης, Παπάγου, Χολαργού).

Υπήρξε σύμβουλος αθλητικής ψυχολογίας στην σχολή Bollettieri, FL (στα αθλήματα τoυ τένις, ποδοσφαίρου, καλαθοσφαίρισης, γκολφ, baseball, hockey) και είναι προπονητής αθλητών υψηλού επιπέδου (άνδρας με καλύτερη παγκόσμια κατάταξη ATP 115, κορίτσι με καλύτερη ευρωπαϊκή κατάταξη No7 κάτω των 16 ετών και αγόρι με καλύτερη πανελλήνια κατάταξη Νο1).

Ο Δρ Σιωμόπουλος υπήρξε αθλητής του τένις στην Ελλάδα και μέχρι τα 18 του χρόνια βρισκόταν στις πρώτες 8 θέσεις της κατάταξης. Τα τελευταία 2 χρόνια εργάζεται ως επικεφαλής προπονητής στην ακαδημία τένις του Αμερικανικού Κολεγίου της Ελλάδος.

Video highlights
Previous articleΡαντεβού στη Σιγκαπούρη
Next articleΤελικοί και Jeep στο Καβούρι