Tο Tennis24 βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να καλοσωρίσει στην ομάδα του, τον Δρ Συμεών Σιωμόπουλο, καθηγητή φυσικής αγωγής και Σύμβουλο Αθλητικής Ψυχολογίας, ο οποίος μέσα απ’τα επιστημονικά του άρθρα θα προσπαθήσει να βοηθήσει τους τενίστες κάθε επιπέδου, να προβληματιστούν και να βελτιώσουν το παιχνίδι τους.
Στο πρώτο του άρθρο, ο κ.Σιωμόπουλος κάνει μια εισαγωγή στην αθλητική ψυχολογία και στα ψυχολογικά χαρακτηριστικά του τένις.
Εισαγωγή στην Αθλητική Ψυχολογία
Πολύ συχνά ακούμε προπονητές να αναφέρουν για τους αθλητές τους ότι κατά την διάρκεια του αγώνα: «δεν βρίσκονταν στην σωστή ψυχολογική κατάσταση», «δεν άντεξαν ψυχολογικά στις δυσκολίες», ή «έσπασε η συγκέντρωση τους στο κρίσιμο σημείο».
Οι νεαροί αθλητές από την μεριά τους αναφέρουν: «έκανα double fault στο set point», «άρχισα να σκέφτομαι τι θα γίνει αν θα χάσω, τι θα πουν οι γονείς μου, τι θα πει ο προπονητής μου», «δεν πίστεψα στον εαυτό μου και δεν εκμεταλλεύτηκα τις ευκαιρίες που είχα».
Ο μέτριου επιπέδου club player αναφέρει: «μπήκα στο γήπεδο και φοβόμουν ότι θα φαίνομαι σαν αρχάριος», ο υψηλού επιπέδου club player: «σκεφτόμουν ότι θα φαίνομαι σαν μέτριου επιπέδου παίκτης» κ.τ.λ.
Ο Jimmy Connors έχει αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι υψηλές επιδόσεις στο τέννις εξαρτώνται κατά 95% από την ψυχολογική κατάσταση του αθλητή, ενώ μόλις το 5% από την τεχνική κατάρτιση και την σωστή τακτική. To ποσοστό αυτό που αναφέρει ο Connors δεν αποδεικνύεται επιστημονικά, αλλά δείχνει την σημασία που δίνει στην ψυχική αντοχή ένας πολύ μεγάλος αθλητής (έφτασε στο νούμερο 1 του κόσμου και στα ημιτελικά του US Open σε ηλικία 38 ετών).
Ο προπονητής του McEnroe ήδη από το 1984, θεωρούσε την ψυχολογική προετοιμασία των αθλητών τόσο σημαντική, ώστε έγραψε βιβλίο με τον τίτλο: «αντοχή στα τουρνουά, οδηγός για το παιδικό-εφηβικό τένις». Στο βιβλίο αυτό περιγράφει τις ψυχολογικές απαιτήσεις στις διάφορες φάσεις που περνάει ένας νεαρός αθλητής καθώς παίζει αγώνες στα παιδικά και εφηβικά πρωταθλήματα.
Ψυχολογικά χαρακτηριστικά του τένις
Το τένις είναι ένα πολύ απαιτητικό, ψυχολογικά, άθλημα και προκειμένου να είναι επιτυχημένη η αντιμετώπιση των προκλήσεων θα ήταν σκόπιμο να παρουσιασθούν οι ιδιαιτερότητες του αθλήματος που αφορούν κυρίως έναν ενήλικο αθλητή:
1. Η ύπαρξη πολλών διαφορετικών χτυπημάτων που απαιτούν υψηλή τεχνική κατάρτιση αναγκάζουν τον αθλητή να προπονείται πολλές ώρες ημερησίως, προσπαθώντας με αμέτρητες επαναλήψεις να προσεγγίσει την τεχνική τελειότητα. Αυτό κάνει τον αθλητή να είναι ιδιαίτερα σχολαστικός στις λεπτομέρειες και κάποιες φορές να εγκλωβίζεται σε αντιπαραγωγική τελειοθηρία.
2. Ο βαθμός εγρήγορσης και ο μυϊκός τόνος θα πρέπει να είναι άριστος σε κάθε χτύπημα, γιατί ελάχιστες μοίρες διαφορά στην πρόσπτωση της μπάλας στο πρόσωπο της ρακέτας οδηγεί σε αστοχία.
3. Υπάρχει ανάγκη για συνεχή ρύθμιση του βαθμού εγρήγορσης από το χαμηλότερο της ανάπαυσης, στο υψηλότερο των κρίσιμων πόντων και των κρίσιμων games. Ένας αγώνας αντισφαίρισης μπορεί να διαρκέσει πολλές ώρες, ενώ ο καθαρός αγωνιστικός χρόνος δεν ξεπερνάει το ¼ της συνολικής διάρκειας. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο αθλητής έχει στη διάθεση του πολύ χρόνο για να σκέφτεται, οπότε είναι πολύ σημαντικό οι σκέψεις του να είναι παραγωγικές και να τον βοηθούν στην επιτυχή ρύθμιση του βαθμού εγρήγορσης του.
4. Απαιτείται συνεχής παρατήρηση του αντιπάλου και των συνθηκών του γηπέδου καθώς και συνεχής αυτοπαρατήρηση με αποτέλεσμα να αλλάζει συχνά το εύρος και η εστία της προσοχής.
5. Στη διάρκεια ενός αγώνα, ο αθλητής λαμβάνει γύρω στις χίλιες αποφάσεις και η καθεμία σε χρόνο λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο.
6. Ο προπονητής δεν μπορεί να δώσει οδηγίες στον αθλητή κατά τη διάρκεια του αγώνα, οπότε ο αθλητής θα πρέπει να έχει στο νου του την τακτική που έχει αποφασίσει πριν τον αγώνα και να έχει την ικανότητα να κάνει τις απαραίτητες τροποποιήσεις που απαιτεί η εξέλιξη του.
7. Η επιθετικότητά του θα πρέπει να είναι κάτω από συνεχή έλεγχο, ώστε να εκπέμπει στον αντίπαλο την εμπιστοσύνη στον εαυτό του.
Με τα θέματα αυτά ασχολείται η Αθλητική Ψυχολογία η οποία ορίζεται ως η επιστημονική μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς που σχετίζεται με την συμμετοχή στον αθλητισμό ή άλλη φυσική δραστηριότητα και η πρακτική εφαρμογή των γνώσεων αυτών. Ενδεικτικά, θέματα που ασχολείται η Αθλητική Ψυχολογία είναι: ο χειρισμός του άγχους, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, η εξάσκηση της συγκέντρωσης και η ενίσχυση της ψυχικής αντοχής του αθλητή.
Έτσι λοιπόν, στο Tennis24 θα ξεκινήσει ένας κύκλος άρθρων που θα αναφέρεται στην ψυχική αντοχή και πως αυτή οικοδομείται. Ο κύκλος αυτός θα αφορά αθλητές του τέννις (παιδιά, έφηβους ή ενήλικες), club players, προπονητές, γονείς αθλητών, όπως και αθλητές που πρόκειται να ξεκινήσουν να παίζουν αγώνες τέννις στο άμεσο μέλλον. Η ψυχική αντοχή έχει διάφορες συνιστώσες τις οποίες θα περιγράψουμε πιο αναλυτικά στο 2ο άρθρο.
Ιδιαίτερα σημαντικά θα είναι τα δικά σας σχόλια και κυρίως η αναφορά σε καταστάσεις που σας έχουν συμβεί σε αγώνες ή προπονήσεις. Τις συγκεκριμένες καταστάσεις θα τις συζητάμε ανώνυμα και τα στοιχεία όνομα, e-mail θα τα γνωρίζει μόνο ο συγγραφέας της συγκεκριμένης στήλης.
Στο τέλος κάθε άρθρου θα υπάρχει ένα τμήμα, όπου θα σχολιάζονται επιλεκτικά οι καταστάσεις αυτές και θα διευρύνεται το πεδίο για επιπλέον συζήτηση.
Συμεών Σιωμόπουλος – symeons@gmail.com
Σύντομο βιογραφικό
Ο Δρ Συμεών Σιωμόπουλος είναι καθηγητής φυσικής αγωγής (Τ.Ε.Φ.Α.Α. Αθήνας), Σύμβουλος Αθλητικής Ψυχολογίας [διδακτορικό στο τμήμα Ψυχολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Masters (M.Sc) στην Αθλητική Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο Miami, OHIO, U.S.A.].
Έχει κάνει παρουσιάσεις σε εθνικά και διεθνή συνέδρια. Έχει το επαγγελματικό δίπλωμα της Αμερικανικής Ένωσης Προπονητών Τένις (PTR, Chicago, 2001). Έχει συνεργαστεί ως Σύμβουλος Αθλητικής Ψυχολογίας με αθλητές πολλών αθλημάτων (ποδοσφαίρου, τένις, καλαθοσφαίρισης, βόλεϊ, ιστιοσανίδας, καράτε, γκολφ, ενόργανης γυμναστικής) και κυρίως με αθλητές του τένις.
Υπήρξε σύμβουλος αθλητικής ψυχολογίας της Ομοσπονδίας Αντισφαίρισης (2007) και έχει συνεργαστεί με τους μεγαλύτερους ομίλους τένις στην Αττική (Αθηνών, Ψυχικού, Φιλοθέης, Ηλιούπολης, Παπάγου, Χολαργού).
Υπήρξε σύμβουλος αθλητικής ψυχολογίας στην σχολή Bollettieri, FL (στα αθλήματα τoυ τένις, ποδοσφαίρου, καλαθοσφαίρισης, γκολφ, baseball, hockey) και είναι προπονητής αθλητών υψηλού επιπέδου (άνδρας με καλύτερη παγκόσμια κατάταξη ATP 115, κορίτσι με καλύτερη ευρωπαϊκή κατάταξη No7 κάτω των 16 ετών και αγόρι με καλύτερη πανελλήνια κατάταξη Νο1).
Ο Δρ Σιωμόπουλος υπήρξε αθλητής του τένις στην Ελλάδα και μέχρι τα 18 του χρόνια βρισκόταν στις πρώτες 8 θέσεις της κατάταξης. Τα τελευταία 2 χρόνια εργάζεται ως επικεφαλής προπονητής στην ακαδημία τένις του Αμερικανικού Κολεγίου της Ελλάδος.