Στο προηγούμενο άρθρο ορίσαμε την έννοια της αυτοπεποίθησης και αναλύσαμε τους λόγους για τους οποίους παίζει σημαντικό ρόλο στην καριέρα ενός αθλητή. Στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε στους παράγοντες που επηρεάζουν την αυτοπεποίθηση του και στους τρόπους που μπορεί να την ενισχύσουν.
Διάφοροι αθλητές του τένις, αλλά και άλλων αθλημάτων, όταν ερωτήθηκαν για το πώς χτίζουν την αυτοπεποίθηση τους, αναφέρουν ότι πάντα δουλεύουν πολύ σκληρά, αλλά ποτέ δεν ξεχνάνε να υπενθυμίζουν στους εαυτούς τους το πόσο καλοί είναι. Όταν λοιπόν ο αθλητής έχει αυτήν την βάση, τότε μπορεί να περάσει στα επόμενα στάδια για την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του.
Παράγοντες που επηρεάζουν την αυτοπεποίθηση του αθλητή.
Μερικοί από τους παράγοντες που επηρεάζουν την αυτοπεποίθηση μας είναι:
– Απόκτηση και βελτίωση των δεξιοτήτων μας. Ένας αθλητής που προπονείται σκληρά, βελτιώνει τις δεξιότητες του στο τένις, αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις στην προπόνηση και ανταποκρίνεται με επιτυχία θα έχει περισσότερες πιθανότητες να πιστέψει ότι θα μπορεί να κάνει το ίδιο και σε έναν αγώνα.
– Επιβεβαίωση των δυνατοτήτων μας. Η νίκη βοηθάει τον αθλητή να πιστέψει στις δυνατότητες του, ιδίως όταν κερδίσει ένα αντίπαλο που παλιότερα έχανε.
– Κοινωνική υποστήριξη. Η στήριξη των σημαντικών προσώπων προς τον αθλητή και η επιβράβευση του είναι πολύ σημαντική για την αυτοπεποίθηση του. Ο κύριος ρόλος του προπονητή είναι να δίνει έμφαση και να δουλεύει μαζί του στους τομείς που χρειάζεται βελτίωση. Για αυτό τον λόγο τα κοντινά πρόσωπα του αθλητή (γονείς, φίλοι, αδέρφια) είναι σημαντικό να τον επιβραβεύουν και να τονίζουν τους τομείς που είναι καλός.
– Εμπιστοσύνη στον προπονητή. Όταν ο αθλητής πιστεύει στον προπονητή του και την προπονητική διαδικασία, προσπαθεί περισσότερο και έχει την πεποίθηση ότι είναι καλά προετοιμασμένος για να αντεπεξέλθει στις ανάγκες του αγώνα.
– Προτίμηση στην αγωνιστική κατάσταση. Ο κάθε αθλητής έχει μια αγαπημένη επιφάνεια (χώμα, χόρτο, hard court) και κάποιες συνθήκες που προτιμάει να αγωνίζεται (κάποιοι αθλητές προτιμάνε να παίζουν μπροστά σε πολύ κόσμο, ή να τους βλέπουν αγαπημένα τους πρόσωπα και κάποιοι άλλοι όχι), οπότε όταν ο αθλητής αγωνίζεται στις συνθήκες που προτιμάει θα αισθάνεται πιο σίγουρος για τον εαυτό του
Πως να χτίσουμε την αυτοπεποίθηση μας;
– Επιτυχία. Όταν ο αθλητής βάζει διαδοχικούς στόχους και τους επιτυγχάνει αισθάνεται σίγουρος ότι μπορεί να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες που θα του εμφανιστούν. Η επιτυχία δεν θα πρέπει να συγχέεται μόνο με την νίκη, η οποία εξαρτάται και από εξωτερικούς παράγοντες (π.χ. καλή απόδοση του αντιπάλου), αλλά πρέπει να αφορά στόχους σχετικούς με την βελτίωση των δεξιοτήτων του αθλητή.
– Να σκεφτόμαστε με αυτοπεποίθηση. Η χρήση του θετικού αυτοδιαλόγου βοηθάει τον αθλητή να εστιάζει την προσοχή του στα θετικά σημεία της απόδοσης του.
Ένα ερώτημα που συχνά γίνεται από τους αθλητές είναι «πώς μπορώ να σκέφτομαι με αυτοπεποίθηση, όταν δεν πιστεύω στον εαυτό μου». Η απάντηση είναι ότι ο κάθε αθλητής έχει πολλά θετικά στοιχεία στην απόδοση του στα οποία θα πρέπει να δίνει έμφαση και να τα σκέφτεται, ώστε να ενθαρρύνει τον εαυτό του. Σίγουρα βέβαια υπάρχουν και περιοχές που πάντα θα χρειάζονται βελτίωση, αλλά το σημαντικό είναι όταν ο αθλητής αξιολογεί τον εαυτό του να εστιάζει στις περιοχές που είναι καλός.
– Προπόνηση με υψηλή ένταση. Ο αθλητής όταν καταφέρνει καθημερινά να προπονείται με πολύ υψηλή ένταση και να προσπαθεί να ξεπερνάει τα όρια του, πάντα σε λογικά πλαίσια, τότε γνωρίζει ότι, αν χρειαστεί, θα κάνει το ίδιο και στον αγώνα. Ένας από τους μεγαλύτερους αθλητές όλων των εποχών ο Pete Sampras αναφέρει για την προπόνηση του: «Όλα αυτά τα χρόνια, όταν αγωνιζόμουν, έκανα τα πάντα να φαίνονται πολύ εύκολα στο γήπεδο. Κανένας δεν συνειδητοποιούσε πόσο σκληρά έπρεπε να προπονούμαι. Κανένας δεν συνειδητοποιούσε πόση προσπάθεια έπρεπε να καταβάλω, υποτιμούσαν την ένταση της προσπάθειας μου».
– Πειθαρχία. Η πειθαρχία έχει αποδειχτεί ότι αυξάνει το βαθμό της αυτοπεποίθησης του αθλητή και αυτό συμβαίνει γιατί βοηθάει τον αθλητή να αισθάνεται ότι «Είμαι σε έλεγχο». Ο Tomas Berdych χαρακτηριστικά αναφέρει: «Η ψυχολογική πλευρά του αθλήματος είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του τενιστικού παζλ. Αν είσαι ικανός να διαχειριστείς τις απαιτήσεις που έχει ένας επαγγελματίας αθλητής, τότε θα μπορέσεις να είσαι επιτυχημένος. Ο αθλητικός ψυχολόγος που συνεργάζομαι, μου δίδαξε κάποιες πολύ απλές τεχνικές, όπως το να φτιάχνω ένα σύστημα με κάποιες καθημερινές συνήθειες στην ζωή μου οι οποίες να με βοηθάνε να δουλεύω πιο σκληρά».
– Ανεξαρτησία. Οι αθλητές δεν μπορούν συνέχεια να στηρίζονται στους προπονητές, γονείς, ή συμπαίκτες τους, αλλά πρέπει να είναι ανεξάρτητοι, ώστε και η επιβράβευση να έρχεται από τους ίδιους, γεγονός το οποίο θα αυξήσει και την αυτοπεποίθηση τους.
– Σωστή σωματική και ψυχολογική προετοιμασία. Η σωστή σωματική προετοιμασία βοηθάει τον αθλητή να αισθάνεται ότι μπορεί να αντέξει ένα μακρύ αγώνα και να αντεπεξέλθει σε όλες τις σωματικές προκλήσεις που θα προκύψουν. Ο Andre Agassi αναφέρει ότι η σωστή σωματική προετοιμασία τον βοήθησε να πιστεύει στον εαυτό του και να γνωρίζει ότι μπορεί να παραμείνει στο γήπεδο για όσο χρόνο χρειάζεται μέχρι να κερδίσει τον αγώνα.
Επιπλέον, η συστηματική ψυχολογική προετοιμασία κατά την διάρκεια της χρονιάς θα βοηθήσει τον αθλητή να παραμένει συγκεντρωμένος για όσο χρειάζεται, να παίρνει σωστές αποφάσεις, να μπορεί να μιλάει θετικά στον εαυτό του, να χειρίζεται αποτελεσματικά το άγχος και γενικά να βρίσκεται σε καλή ψυχολογική κατάσταση κατά την διάρκεια του αγώνα.
Ερώτηση αναγνώστη: Ο υιός μου πολλές φορές βρίσκεται κοντά στο να τελειώσει έναν αγώνα και τελικά δεν τα καταφέρνει. Τι θα μπορούσε να σκέφτεται και πως θα μπορούσε να χειριστεί την συγκεκριμένη κατάσταση;
Πολλές φορές όταν ο αθλητής βρίσκεται κοντά στο να τελειώσει έναν αγώνα έχει την τάση να αλλάζει την τακτική του: κάποιοι αθλητές μπορεί να αρχίσουν να παίζουν πιο αμυντικά για να «σιγουρέψουν» το προβάδισμα, και κάποιοι άλλοι να αρχίσουν να παίζουν πιο επιθετικά γιατί ανυπομονούν να τελειώσουν τον αγώνα.
Αυτό που χρειάζεται να κάνει ο αθλητής όταν είναι κοντά στο να κλείσει έναν αγώνα είναι: να συνεχίσει να παίζει με τον ίδιο τρόπο, να μιλάει θετικά στον εαυτό του (π.χ. «πάμε, συνέχισε έτσι», «θα τα κατάφερεις»), να σκέφτεται μόνο την τακτική του επόμενου πόντου και όσο μπορεί να αποφεύγει να σκέφτεται τι θα γίνει άμα κερδίσει τον αγώνα (συνήθως μαζί με αυτή την σκέψη έρχεται και η αντίθετη, τι θα γίνει άμα χάσω τον αγώνα και μετά ακολουθούν και άλλες αρνητικές σκέψεις).
Συμεών Σιωμόπουλος – symeons@gmail.com
Σύντομο βιογραφικό
Ο Δρ Συμεών Σιωμόπουλος είναι καθηγητής φυσικής αγωγής (Τ.Ε.Φ.Α.Α. Αθήνας), Σύμβουλος Αθλητικής Ψυχολογίας [διδακτορικό στο τμήμα Ψυχολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Masters (M.Sc) στην Αθλητική Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο Miami, OHIO, U.S.A.].
Έχει κάνει παρουσιάσεις σε εθνικά και διεθνή συνέδρια. Έχει το επαγγελματικό δίπλωμα της Αμερικανικής Ένωσης Προπονητών Τένις (PTR, Chicago, 2001). Έχει συνεργαστεί ως Σύμβουλος Αθλητικής Ψυχολογίας με αθλητές πολλών αθλημάτων (ποδοσφαίρου, τένις, καλαθοσφαίρισης, βόλεϊ, ιστιοσανίδας, καράτε, γκολφ, ενόργανης γυμναστικής) και κυρίως με αθλητές του τένις.
Υπήρξε σύμβουλος αθλητικής ψυχολογίας της Ομοσπονδίας Αντισφαίρισης (2007) και έχει συνεργαστεί με τους μεγαλύτερους ομίλους τένις στην Αττική (Αθηνών, Ψυχικού, Φιλοθέης, Ηλιούπολης, Παπάγου, Χολαργού).
Υπήρξε σύμβουλος αθλητικής ψυχολογίας στην σχολή Bollettieri, FL (στα αθλήματα τoυ τένις, ποδοσφαίρου, καλαθοσφαίρισης, γκολφ, baseball, hockey) και είναι προπονητής αθλητών υψηλού επιπέδου (άνδρας με καλύτερη παγκόσμια κατάταξη ATP 115, κορίτσι με καλύτερη ευρωπαϊκή κατάταξη No7 κάτω των 16 ετών και αγόρι με καλύτερη πανελλήνια κατάταξη Νο1).
Ο Δρ Σιωμόπουλος υπήρξε αθλητής του τένις στην Ελλάδα και μέχρι τα 18 του χρόνια βρισκόταν στις πρώτες 8 θέσεις της κατάταξης. Τα τελευταία τρία χρόνια εργάζεται ως επικεφαλής προπονητής στην ακαδημία τένις του Αμερικανικού Κολεγίου της Ελλάδος.